Capaciteitsopbouw in de landbouw [interview]

Kunt u iets vertellen over uw achtergrond en expertise?

Voordat ik bij Oikocredit kwam, woonde ik 15 jaar in Latijns-Amerika en werkte ik in verschillende functies in de impact investing-sector. Ik heb gewerkt als investeringsmanager, adviseur technische bijstand, lokaal economisch adviseur en bestuurslid van verschillende microfinancieringsinstellingen (MFI's). Deze functies gaven me de kans om direct en indirect te werken met inheemse gemeenschappen, kleine boeren, coöperaties en kleine en middelgrote ondernemingen (KMO's).

Ik zou zeggen dat mijn expertise ligt in kennisontwikkeling en het ontwerpen en uitvoeren van programma's voor technische bijstand en capaciteitsopbouw. Daarom past deze specifieke rol bij Oikocredit zo goed bij mij.

Wat heeft u geïnspireerd om bij Oikocredit te werken?

Wat me onder andere inspireerde was het feit dat Oikocredit een coöperatie is. Het profiel van investeerders in een coöperatie is heel anders dan dat van andere investeerders in sociale impact. In een coöperatie is men veel meer betrokken en kritisch over wat je doet en hoe je het doet.

Als je in het veld bent of achter je bureau zit, raak je soms verstrikt in je dagelijkse werk. Ik vind het inspirerend om sociaal en ecologisch geëngageerde investeerders te hebben die betrokken zijn voor de lange termijn. Het is verfrissend dat ze niet alleen ons werk steunen, maar ook bereid zijn om vragen te stellen en kritisch te zijn. Dat is heel belangrijk, want het herinnert ons aan waar wij als Oikocredit voor staan: verantwoord investeren om mensen met lage inkomens te ondersteunen bij het verbeteren van hun levenskwaliteit.

Wat me ook inspireerde om bij Oikocredit te werken, was de kans om te doen waar ik een passie voor heb: capaciteitsopbouw. Oikocredit wil haar impact op de lange termijn bewaken, het gaat niet om kortetermijninterventies. In plaats daarvan willen we onze kennis overdragen en ervoor zorgen dat onze partners groeien in vakmanschap. Het bieden van ondersteuning op de lange termijn is riskanter, maar het is wel wat onze partners nodig hebben. Dit is wat Oikocredit onderscheidt van andere impact-investeerders. Ik geniet echt van wat ik doe en ik ben dankbaar voor de kans die ik krijg.

Wat doe je als landbouwspecialist van Oikocredit?

Ik richt me op twee belangrijke dingen. Ten eerste ontwikkel ik programma's en projecten voor capaciteitsopbouw voor organisaties van kleine boeren, kleine en middelgrote landbouwbedrijven en financiële instellingen die de toegang tot financiering voor kleine boeren willen verbeteren. Om dit te doen, identificeren we gemeenschappelijke behoeften van organisaties en ontwikkelen we capaciteitsopbouwprogramma's rond die behoeften, terwijl we ook rekening houden met de specifieke behoeften van elke partner. Ons Price Risk Management Programme bijvoorbeeld biedt collectieve trainingen, intercollegiale bezoeken en individuele mentordiensten. De combinatie van zowel individuele als collectieve steun helpt onze partners bij het implementeren van wat ze hebben geleerd in hun werk.

Een capaciteitsopbouwproject voor landbouwpartners kan ook op individuele basis worden opgezet als het bereik en de impact voor de landbouwsector groot genoeg zijn. Een voorbeeld hiervan is een project in Cambodja waarbij we een microfinancieringsinstelling steunen in hun inspanningen om landbouwcoöperaties beter te bereiken. Om hen daarbij te helpen, werken wij met hen samen om hun kredietverstrekking te verbeteren en niet-financiële diensten voor deze sector te ontwikkelen.

Ten tweede is mijn rol - samen met mijn andere collega's van de afdeling Social Performance and Innovation - gericht op het bevorderen en delen van kennis met onze belanghebbenden. Ons doel voor volgend jaar is om een Oikocredit Academy te hebben waar onze partners toegang kunnen krijgen tot programma's en materialen die we hebben ontwikkeld in onze programma's voor capaciteitsopbouw.

Waarom is landbouw een belangrijke sector?

Mensen met een laag inkomen leven wereldwijd overwegend op het platteland, niet in de steden. Zij zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van kleinschalige landbouw. Volgens het Internationaal Fonds voor Agrarische Ontwikkeling (IFAD) leven ongeveer 3,4 miljard mensen, waaronder viervijfde van de allerarmsten, in de plattelandsgebieden van ontwikkelingslanden. Honderden miljoenen kleine boeren helpen de bevolking van hun land te voeden, maar zij hebben geen toegang tot financiering en markten en zijn kwetsbaar voor oneerlijke concurrentie, volatiele prijzen en klimaatverandering.

Regeringen verwaarlozen de plattelandssector vaak. Door te investeren in kleinschalige landbouw en mensgerichte plattelandsontwikkeling kunnen we de bestaansmiddelen echt verbeteren, banen creëren, lokale economieën stimuleren en de druk op mensen om naar stedelijke gebieden te migreren, tegengaan. Volgens IFAD kan een investering in de landbouw in Afrika ten zuiden van de Sahara tot 11 keer doeltreffender zijn in de strijd tegen extreme armoede dan een investering in andere sectoren.

Wat zijn enkele van de grootste uitdagingen voor deze sector en hoe kan capaciteitsopbouw helpen?

Een belangrijke uitdaging is het vinden van manieren om het risico van de landbouwportefeuille te verminderen, vooral met het oog op alle gevolgen van de klimaatverandering waarmee de sector wordt geconfronteerd. Een van de manieren om de sector duurzamer te ondersteunen en onze investeringen minder risicovol te maken, is via programma's voor capaciteitsopbouw.

Zo steunen wij in West-Afrika een partner die een verzekering op basis van weersomstandigheden ontwikkelt en uitrolt. Dit is een innovatieve aanpak in ontwikkelingslanden waarbij de uitbetaling van de verzekering gebaseerd is op lokaal gemeten indicatoren, zoals regenval, in plaats van op de oogstopbrengst van de boeren. Evenzo is ons al lang bestaande prijsrisicobeheerprogramma een manier om koffiepartners te steunen en tegelijkertijd de risico's van onze portefeuille te verminderen. Meer in het algemeen streven we ernaar landbouwpartners te helpen alert en flexibel op gebeurtenissen te reageren.

Hoe beïnvloedt de klimaatverandering de landbouwsector?

De klimaatverandering heeft een enorme impact op de sector. Niet alleen de oogstcycli veranderen, maar ook droogtes, overstromingen en andere extreme weersomstandigheden zoals stormen hebben een enorme invloed op kleine boeren. Dit is vooral het geval voor basisproducten als koffie en cacao. Steeds frequentere droogtes kunnen betekenen dat er onvoldoende plaatselijke hydro-elektriciteit is om kleinschalige verwerkingsmachines te laten draaien.

Aan de andere kant bieden technologische ontwikkelingen kansen voor de landbouwsector. De uitdaging is echter hoe nieuwere technologieën toepasbaar te maken in de dagelijkse praktijk van kleine boeren. Het is nu bijvoorbeeld mogelijk satellietbeelden te gebruiken om de gezondheid van gewassen en het land te beoordelen. Het vertalen van deze informatie in praktische adviezen en maatregelen die kleine boeren kunnen nemen, is vaak een uitdaging, maar het is mogelijk.

Hoe is de landbouwsector getroffen door Covid-19? Wat doen wij om te helpen?

Door de hogere productiekosten staan de winstmarges van onze partners in de landbouwsector onder druk. Productiemiddelen zoals zakken en vervoer zijn moeilijker te verkrijgen. Beperkingen door onder andere lockdowns hebben er soms toe geleid dat boeren geen seizoenshulp voor de oogst konden aanwerven, en de noodzaak van veiligheidsmaatregelen en beschermingsmateriaal hebben voor sommige partners hogere kosten meegebracht. Een wereldwijd tekort aan transportcontainers heeft logistieke problemen veroorzaakt, en tijdelijke sluitingen van coffeeshops in de consumptielanden hebben de vraag doen afnemen.

Gelukkig zijn de gevolgen voor de landbouw minder erg dan verwacht, omdat mensen nog steeds moeten eten en drinken en de meeste regeringen hebben tijdens de pandemie de landbouw als prioritaire sector aangeduid. De gevolgen waren groter in stedelijke gebieden, waar veel microfinancieringspartners van Oikocredit harder zijn getroffen.

We hebben op verschillende manieren gereageerd: in 2020 heeft Oikocredit een solidariteitsfonds voor het coronavirus opgezet, waarmee we onze partners hebben geholpen om hun klanten en leden extra te ondersteunen. Voortbouwend op het solidariteitsfonds hebben we onlangs een programma ontwikkeld onder de naam 'Innovation in Response to Covid-19', om partners te ondersteunen bij innovatieve oplossingen voor meer kwetsbare klanten en leden om de pandemie het hoofd te bieden. Dit nieuwe initiatief is ook bedoeld om onze partners te helpen zich voor te bereiden op de post-pandemische realiteit. Daarnaast hebben we betalingsverlof gegeven aan partners die in moeilijkheden verkeren, en hebben we gezorgd voor extra online-hulpbronnen en ondersteuning.