Een ander wereldbeeld | Waarom Oikocredit overschakelt op de Gall-Peters projectiekaart
23 augustus 2022 "Kaarten geven niet alleen de wereld weer, ze geven ook vorm aan hoe wij de wereld zien.” Nina Alff, geograaf en hoofd transformatief leren bij Oikocredit Baden-Württemberg Support Association in Duitsland, legt in dit artikel uit waarom Oikocredit ervoor gekozen heeft om over te stappen op de Gall-Peters projectie van de wereldkaart.
De Gall-Peters-projectiekaart toont alle landen in de juiste grootte ten opzichte van elkaar. Deze kaart is geschikt voor Oikocredit omdat we een evenwichtiger en minder eurocentrische kijk op de wereld willen bevorderen.
Europees wereldbeeld: de kaart van de Mercatorprojectie
Al bijna 500 jaar is de Mercator-projectie de norm voor wereldkaarten en deze wordt nog steeds veel gebruikt in atlassen, schoolboeken en universiteiten.
Gerardus Mercator, een Vlaamse cartograaf, ontwikkelde deze kaart in 1569. De moderne cartografie vond haar oorsprong in het tijdperk van het Europese kolonialisme, toen kaarten onmisbaar waren voor ontdekkingsreizigers die de oceanen probeerden te bevaren.
De Mercator-kaart vergroot Europa en plaatst het in het relatieve centrum van de wereldkaart, waardoor de evenaar naar beneden wordt geschoven.
De Gall-Peters projectiekaart
De Gall-Peters projectiekaart is genoemd naar James Gall en Arno Peters. Gall beschreef de projectie in 1855 op een wetenschapsconventie en publiceerde er een artikel over in 1885. Pas in de jaren 1970 werd de projectie bij een breder publiek geïntroduceerd.
Deze kaart hecht belang aan de relatieve verhoudingen van de landmassa's. De belangrijkste prestatie van de Gall-Peters kaart was de herziening van het eurocentrisme dat inherent was aan de kaart van Mercator, wat op zich al een paradigmaverschuiving is.
De Gall-Peters kaart biedt een nuttig correctief op de vertekeningen van traditionele kaarten. En hoewel deze kaart nauwkeuriger is in haar weergave van verhoudingen en afmetingen, gaat het belang ervan veel verder dan cartografische nauwkeurigheid: ze daagt onze kijk op de wereld uit.
De cartograaf, Dr. Arno Peters, had in 1973 kritiek op de kaart van Mercator door te zeggen: "Ze overwaardeert de blanke man en vertekent het beeld van de wereld in het voordeel van de koloniale meesters van die tijd".
Het staat buiten kijf dat de Gall-Peters kaart qua nauwkeurigheid niet te overtreffen is. Echter, geen enkele kaart, ook de Gall-Peters kaart niet, is volledig accuraat.
Dat komt omdat het niet mogelijk is een 3D-vorm van de aarde op een 2D-vel papier uit te rekken. En dit verklaart waarom de Gall-Peters-kaart smaller lijkt dan andere kaarten.
Andere verschillen tussen de Gall-Peters kaart en de Mercator kaart
Op de Mercator-kaart lijkt het Afrikaanse continent even groot als Groenland. Terwijl in werkelijkheid Groenland wel 14 keer in de Afrikaanse landmassa zou kunnen passen.
Op de Mercator-kaart lijkt Zuid-Amerika ook even groot als Europa, terwijl Zuid-Amerika in werkelijkheid bijna twee keer zo groot is. En Finland lijkt van noord naar zuid langer dan India, terwijl het in werkelijkheid andersom is.
De Gall-Peters-kaart daarentegen brengt de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Europa terug tot hun juiste omvang.
Tegenwoordig wordt de Gall-Peters-kaart steeds meer gebruikt in onderwijs- en bedrijfskringen als icoon van het moderne concept van wereldgelijkheid.
Gelijkheid staat centraal in het werk van Oikocredit, en we zien het gebruik van deze kaart als een belangrijke stap om dat te weerspiegelen.