Investeringen in water en sanitaire voorzieningen | Een interview met Josien Sluijs

Wat maakt de samenwerking tussen Aqua for All en Oikocredit uniek?

Dit is de eerste keer dat een internationale stichting en een impactinvesteerder hun krachten bundelen om financiële inclusie op het gebied van water en sanitaire voorzieningen te bevorderen. Er zijn al verschillende één op één samenwerkingen geweest tussen lokale financiële instellingen (banken, microfinancieringsinstellingen, kredietverenigingen) en impactinvesteerders. Er zijn ook samenwerkingsverbanden geweest tussen financiële instellingen en stichtingen om leningen voor water en sanitaire voorzieningen voor huishoudens en micro-, kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) te bevorderen. Maar er was nog nooit een initiatief op deze schaal.

Dit partnerschap zal de toegang tot financiering voor KMO's op het gebied van water en sanitaire voorzieningen helpen versnellen en opschalen door KMO-leningportefeuilles te ontwikkelen. Door een combinatie van risicovermindering, technische bijstand en toegang tot liquiditeit zal het partnerschap bijdragen tot het overwinnen van de belangrijkste uitdagingen die lokale financiële instellingen ervan weerhouden om zich op deze markt te begeven.

Waarom koos Aqua for All voor een partnerschap met Oikocredit?

Aqua for All en Oikocredit delen de opvatting dat investeringen op een verantwoorde manier moeten worden gedaan en dat duurzaamheid en impact centraal moeten staan.

Oikocredit heeft een grote portefeuille voor financiële inclusie die gericht is op mensen met een laag inkomen en ondernemers. Aqua for All heeft veel expertise in het rechtstreeks financieren van water- en sanitatiebedrijven en in het ondersteunen van lokale financiële instellingen bij het opbouwen van kredietportefeuilles voor water en sanitaire voorzieningen.

De combinatie van onze sterke punten zal van cruciaal belang zijn om de financiële inclusie voor achtergestelde gemeenschappen en kmo's efficiënter en op grotere schaal te bevorderen.

Waarom zou de privé sector een rol moeten spelen bij de levering van water en sanitaire voorzieningen? Moeten deze diensten niet gratis zijn?

In veel landen zijn openbare en/of gratis water- en sanitaire voorzieningen niet vanzelfsprekend. De overheidsfinanciering is ontoereikend, waardoor ongeveer 2,2 miljard mensen in de wereld geen toegang hebben tot veilig drinkwater en 4,2 miljard mensen (twee derde van de wereldbevolking) geen behoorlijke sanitaire voorzieningen hebben.

In Kenia bijvoorbeeld gebruiken slechts 25% van de bevolking openbare voorzieningen. De overige 75% van de bevolking is afhankelijk van particuliere dienstverleners die off-grid oplossingen aanbieden, bijvoorbeeld waterkiosken, droge toiletten of gecentraliseerde wateraansluitingen.

Zonder deze gemeenschapsgerichte aanbieders en kleine en middelgrote ondernemingen zouden talloze gemeenschappen met een laag inkomen geen toegang hebben tot water of sanitaire voorzieningen. Mensen in stedelijke en plattelandsgebieden zouden moeten terugvallen op vaak vervuilde waterbronnen of zouden gedwongen worden tot open ontlasting.

Eenmalige donaties voor tijdelijke projecten zijn zelden duurzame oplossingen. De gebouwde water- en sanitaire voorzieningen omvatten infrastructuur en activa die regelmatig onderhoud behoeven. Zonder langetermijnfinanciering of financiële onafhankelijkheid zullen deze voorzieningen uiteindelijk niet meer werken en zullen gemeenschappen zonder deze essentiële diensten moeten leven. Marktgerichte oplossingen zijn daarom van cruciaal belang om duurzame diensten te garanderen.

Waarom is het noodzakelijk om particuliere investeringen in water en sanitaire voorzieningen te stimuleren?

Om universele toegang te bereiken, zoals vastgelegd in de zesde doelstelling voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties (SDG6), moet de wereld jaarlijks in totaal 114 miljard dollar investeren. Overheidsinvesteringen en donaties dekken echter slechts 4,4% (minder dan 5 miljard dollar) van het vereiste budget. Particuliere financiering is dus dringend nodig om deze financieringskloof te overbruggen.

Dit is waar wij kunnen helpen.

Naast directe financiering van kleine en middelgrote water- en sanitaire bedrijven werken wij samen met impactinvesteerders, lokale financiële instellingen, stichtingen en overheden om gemengde en innovatieve financieringsoplossingen te ontwikkelen. We gebruiken onze fondsen om de risico's van investeringen te verminderen, technische bijstand te verlenen en kapitaal te mobiliseren om de financiële inclusie in water en sanitaire voorzieningen te vergroten.

De laatste jaren is er een groeiende belangstelling voor investeringen in water en sanitaire voorzieningen, maar omdat particuliere financiers weinig inzicht hebben in de sector, wordt ook het risico ervan niet begrepen. Daarom nemen wij deel aan initiatieven die impactinvesteerders en lokale financiële instellingen helpen om de water- en sanitatiemarkt te begrijpen en te integreren.

Aqua for All is trots op het feit dat onze blended finance-initiatieven een hefboomwerking tot 1:10 hebben. Dit betekent dat we voor elke € 1 die we uitgeven tot € 10 kunnen mobiliseren. In dit partnerschap met Oikocredit zullen we bijvoorbeeld 1,5 miljoen euro uittrekken voor technische bijstand, risicovermindering en/of prestatieprikkels. Op zijn beurt zal Oikocredit tot €15 miljoen investeren in portefeuillefinanciering om de water-, sanitaire en hygiëneportefeuilles van zijn financiële integratiepartners te ontwikkelen.

Kunt u een voorbeeld geven van hoe dit er in de praktijk uitziet?

Een voorbeeld hiervan is Cambodja, waar een partner van Oikocredit aangaf de water- en sanitatiesector te willen verkennen. Als eerste stap betaalden wij van Aqua for All het marktonderzoek. Zodra deze microfinancieringsinstelling de markt beter begrijpt en vooruitgang boekt, zorgen wij voor risicovermindering voor de water- en sanitatieportefeuille en voor institutionele ondersteuning. Oikocredit zorgt voor liquiditeit en wij beoordelen de voortgang van de partner. Aqua for All zorgt ervoor dat de rapportage over de resultaten en de eindklanten zorgvuldig gebeurt, want we hechten veel waarde aan transparantie in de rapportage over de impact.

Daarnaast is het onze taak om de regionale teams van Oikocredit beter in staat te stellen de water- en sanitatiesector te begrijpen en de risico's en potentiële effecten ervan te beoordelen. Zo draagt elke investeringsbeslissing bij aan financiële inclusie, duurzaamheid en betere bestaansmiddelen op het niveau van gezinnen en gemeenschappen.

Hoe bouwt toegang tot water en sanitaire voorzieningen veerkracht op bij gemeenschappen met lage inkomens?

Goede water- en sanitaire voorzieningen zijn essentieel voor het opbouwen van veerkracht in gemeenschappen met lage inkomens. Toegang tot veilig drinkwater heeft een enorm effect op de gezondheid van mensen doordat het de kans verkleint op ziekten die door water worden overgedragen, vooral bij kinderen.

Toegang tot water en sanitaire voorzieningen draagt ook bij tot meer empowerment, onderwijs en veiligheid voor vrouwen en meisjes. Wereldwijd besteden vrouwen en meisjes uren aan het halen van water. De lange tocht is belastend voor hun lichaam omdat zij zware gewichten dragen en ze zijn onderweg kwetsbaar voor aanvallen. Alleen al in Afrika ten zuiden van de Sahara besteden vrouwen naar schatting 40 miljoen uur per jaar aan het halen van water.

Alles verandert wanneer de toegang tot water dicht bij huis wordt gebracht. Meisjes gaan dan aanzienlijk vaker naar school en vrouwen krijgen tijd voor andere dingen, zoals het starten van een micro-onderneming. Toegang tot sanitaire voorzieningen, zoals toiletten, maakt het daarnaast ook mogelijk dat meisjes naar school gaan, dat aanrandingen worden voorkomen, dat gezondheidsrisico's tot een minimum worden beperkt - de lijst gaat maar door.

Hoe beïnvloedt klimaatverandering de toegang tot water en sanitaire voorzieningen?

Klimaatverandering beïnvloedt watersystemen door waterstress en extreme weersomstandigheden, zoals droogte, zware stormen en overstromingen. Ongeveer 90% van alle rampen wereldwijd zijn watergerelateerd. De komende tien jaar zal de klimaatverandering de betaalbare en veilige drinkwatervoorziening voor ongeveer 5,1 miljard mensen in gevaar blijven brengen.

Door hogere temperaturen en hittegolven zal de vraag naar water toenemen, vooral naar drinkwater. En als waterbronnen opdrogen, moeten vrouwen en meisjes meer tijd besteden aan het halen van water.

Gemeenschappen met een laag inkomen die geen toegang hebben tot goede water- en sanitaire voorzieningen hebben vaak het eerst en het meest te lijden onder klimaatgerelateerde rampen. Overstromingen brengen ernstige schade toe aan slecht aangelegde infrastructuur. Dit kan leiden tot onderbreking van de drinkwatervoorziening of tot verontreiniging van de riolering wanneer sanitaire voorzieningen overstromen.

Gemeenschappen met goed gebouwde en goed onderhouden voorzieningen zijn beter bestand tegen rampen.

Onze klimaatstrategie houdt rekening met de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering.

In de afgelopen jaren hebben wij waterleidingbedrijven gefinancierd om over te stappen van fossiele brandstoffen naar zonne-energiesystemen. Dit draagt niet alleen bij tot een lagere elektriciteitsrekening, maar ook tot lagere tarieven voor gezinnen, instellingen (zoals scholen, markten en ziekenhuizen) en gemeenschappen

We hebben nog een lange weg te gaan voordat we SDG 6 hebben bereikt. Maar door samen te werken met impactinvesteerders als Oikocredit kunnen we een grote stap zetten naar universele toegang tot water en sanitaire voorzieningen en naar het opbouwen van veerkracht onder kwetsbare gemeenschappen wereldwijd.