De ogen van Oikocredit

Foto's van Oikocredit foto’s worden vaak gemaakt door fotografen Pauline en Wim Opmeer. In een webinar die georganiseerd werd door Oikocredit Nederland, vertellen de fotografen van Opmeer Reports over hun werk. Over hun reizen voor Oikocredit door Latijns-Amerika, Afrika en Azië en over de ontmoetingen die ze daar hebben gehad met microkredietklanten, boeren en partners van Oikocredit.

De Opmeers aan het woord

Eerst wast ze haar haar. De voorzitster van een Peruaanse coöperatie wil er op haar best uitzien, er komt tenslotte officieel bezoek. Eigenlijk waren Pauline en Wim Opmeer naar het dorp gekomen om foto's te maken van de mensen en hun dagelijks leven. Maar het echtpaar is gewend geraakt aan het feit dat ze buitenlandse fotografen zijn, en de reden voor de mensen om er een speciale gelegenheid van te maken.

Pauline en Wim Opmeer hebben tien jaar geleden hun carrières als architect en manager vaarwel gezegd. Als pas opgeleide en zelfstandige fotografen wilden ze vastleggen welke kansen er ontstaan door ontwikkelingssamenwerking. Oikocredit was een van hun eerste klanten. Maar het zou nog vier tot vijf jaar duren voordat ze vaste klanten hadden en met dit werk een regelmatig inkomen konden verdienen.

Bergop en bergaf reizen

Vandaag voorzien zij 15 organisaties uit de Beneluxlanden van foto's en reportages uit het Zuiden. De ruwe planning van welk continent en welke landen wordt vier jaar op voorhand gemaakt. Voor het vervoer in Afrika en Zuid-Amerika gebruikt het echtpaar hun eigen 4x4 camper, die ze regelmatig tussen de twee continenten verschepen. In Azië zijn ze aangewezen op vliegtuigen, bussen en taxi's.

De vele kilometers reizen kunnen fysiek zwaar zijn. Dit geldt vooral voor de laatste kilometers naar de eindklanten van de partners, omdat de wegen en de voertuigen vaak in slechte staat zijn. Op weg naar een alpacaboer in Peru zaten ze vijf uur per rit in een kleine jeep. "Wim, die twee meter hoog is, mocht voorin zitten, maar hij had ook de vele tassen met fotoapparatuur bij zich," zegt Pauline met een glimlach.

Bijzondere ontvangst van buitenlandse fotografen

Een fotoshoot met buitenlandse fotografen is voor veel lokale mensen een speciale gelegenheid. Bij een bezoek aan een koffiecoöperatie in Honduras hadden de dorpsbewoners zich uitgedost om de gasten officieel te verwelkomen. Voordat ze aan de slag gingen, wilden ze ook samen een maaltijd nuttigen. Vaak worden Pauline en Wim vergezeld door lokale Oikocredit-partners, wat het nog plechtiger maakt. 

Tegen de tijd dat zij aan het werk gaan, heeft het ochtendlicht vaak al plaatsgemaakt voor felle zonneschijn, en is er weinig tijd meer voor de terugreis. In Honduras, en ook vele andere keren, is de te fotograferen persoon dus verdwenen en moet hij eerst worden teruggevonden op de plantage, waar hij zijn dagelijkse werk doet.

Wim vat deze beproeving van geduld samen: "Hier moet je de cultuur en je rol als gast hoog houden, maar het werk niet vergeten". Ook bij de fotoshoot moeten de Opmeers de wensen van hun klanten respecteren. Oikocredit hecht er bijvoorbeeld veel belang aan om individuele mensen centraal te stellen en hen in de dagelijkse omgeving te laten zien van het werk dat door partners van Oikocredit wordt gefinancierd.

De tijd dringt, maar...

In dit soort werk is je talenkennis vaak niet genoeg. Een lokale vertaler is nodig om de verhalen van mensen op te schrijven.

Niet zelden wordt een vijf minuten durende uiteenzetting dan samengevat in een kort, "Alles is goed". Maar zonder het verhaal van een persoon is het plaatje maar half zo goed. Het is dus een kwestie van vragen stellen met veel geduld. Dan wordt een "Alles is goed" antwoord een ontroerend verhaal. Een verhaal zoals: "Met behulp van de lening heb ik mijn eigen bedrijf kunnen opbouwen. Nu heb ik een inkomen voor mezelf en mijn werknemers. Ik zie de toekomst positief tegemoet omdat er ook geld is voor de opleiding van mijn kinderen".

Pauline en Wim Opmeer reizen altijd samen. Want afhankelijk van de cultuur en religie mogen bijvoorbeeld vrouwen niet door mannen gefotografeerd worden. In India werden speciaal voor Pauline foto's gemaakt van een vrouw die haar hoofddoek had afgedaan. In veel andere gevallen is het een kwestie van vertrouwen in de fotograaf. Deze situatie tovert een grote glimlach op het gezicht van Wim: "We zijn dan good cop, bad cop, en een van ons mag de felbegeerde foto schieten".

De onzekerheden van het leven

De Opmeers organiseren en financieren hun reizen zelf. Pas als de opdracht is vervuld, ontvangen zij de afgesproken betaling. Zo was 2019 bijzonder uitdagend als gevolg van sociale onrust in Zimbabwe, een ebola-uitbraak in Oeganda, hernieuwde onrust in Ethiopië en de revolutie in Libanon die leidde tot verkorte en uitgestelde verblijven. Door het uitbreken van de Covid-19 pandemie moesten zij hun werk in India en Nepal onderbreken. Zij gebruikten deze tijd voor een "sabbatical at home" en om hun vermoeide lichamen en zielen te laten rusten.

"In onze oude jobs vonden we slechts 20% van de activiteiten leuk, nu is dat 80%", vertellen ze ons. Het echtpaar is ervan overtuigd dat hun foto's een deel van een belangrijk verhaal vertellen en een positieve en blijvende bijdrage leveren aan ontwikkelingssamenwerking. Daarom zijn de vluchten naar Namibië al geboekt. Naar verwachting zullen zij als eerste aankomen, hun camper staat daar al meer dan een jaar gestationeerd.

Pauline en Wim vertellen: "We kijken er erg naar uit om binnenkort onze foto's weer te kunnen gebruiken, om de impact van de investeringen voor de Oikocredit-investeerders vast te leggen."